Dzieje Tristana i Izoldy

Legenda o Tristanie i Izoldzie zrodziła się prawdopodobnie wśród plemion celtyckich zamieszkujących wybrzeże kanału La Manche. Później legenda o dwojgu kochanków była opracowywana w wielu wersjach. W 1900 roku Józef Bédier opracował na podstawie zachowanych fragmentów popularną wersję francuską, którą przetłumaczył w 1914 roku na język polski Tadeusz Boy-Żeleński. Legenda o Tristanie i Izoldzie jest jedyną w swoim rodzaju średniowieczną opowieścią o miłości. Nie jest to miłość dworska, opierająca się na grze konwenansów, ale miłość będąca siłą fatalną, wywołana przez magiczny napój staje się dla kochanków przeznaczeniem, przed którym nie da się uciec. Jest to miłość wbrew wszystkiemu, wbrew prawu wasala wobec swego króla, wbrew prawu wierności małżeńskiej. Wydaje się, ze legenda o miłości Tristana i Izoldy poraża przede wszystkim siłą emocji, jakie pojawiają się w obojgu kochankach, tym, że mimo zwątpień pozostali sobie wierni. Dzieło Josepha Bédiera buduje w czytelniku wiarę, że istnieją uczucia tak silne, że nie zniszczy ich nic, ani przeciwności losu, ani ludzka słabość, ani nawet śmierć. Nie dziwne, że do dziś Tristan i Izolda są atrakcyjnym tematem dla artystów. O żywotności legendy świadczą liczne nawiązania, jakie znajdziemy w późniejszej literaturze, jak choćby Tristan 1946 Marii Kuncewiczowej, będący ciekawą próbą przełożenia historii miłości Tristana i Izoldy w realia XX wiek.

Pieśń o Rolandzie

Pieśń o Rolandzie jest jednym z najbardziej znanych utworem literackich średniowiecza. Pierwsze wersje tego utworu pochodzą najprawdopodobniej z XII wieku, zaś przez kolejne stulecia powstawały następne wersje tej pieśni. Utwór ten jest związany z historią wyprawy Karola Wielkiego do Hiszpanii. Kluczowym momentem jest powierzenie tylnej straży Rolandowi, który był ulubieńcem Karola. W utworze w osobie Rolanda ukazany jest wzór idealnego rycerza średniowiecznego. Ten wzorzec parenetyczny w sposób szczególny pokazuje moment śmierci bohatera, który w ostatnich chwilach swego życia nie może zapomnieć o tym, że jest chrześcijaninem. Dlatego też na łożu śmierci modli się do Boga i wspomina swego władcę i ukochany kraj. Pieśń o Rolandzie jest przykładem średniowiecznej epiki rycerskiej zwanej jako chanson de geste (pieśń o czynie). Zadaniem utworów tego gatunku było opiewanie tych cech bohatera, które uznawane były za najważniejsze: m. in. odwagi, honoru, uczciwości.

Boska Komedia

To największe dzieło Dantego Alighieri, pisał je przez całe życie. Poemat przedstawia wizję jego wędrówki przez zaświaty – Piekło, Czyściec i Niebo. Pomysł wędrówki w zaświaty zaczerpnął Dante od swoich poprzedników – ten motyw pojawia się zarówno w mitologii, jak i literaturze europejskiej okresu Średniowiecza. Dante rozwinął go w obszerny poemat, czyniąc samego siebie głównym bohaterem. Czytając poemat mamy do czynienia z dwoma wcieleniami Dantego – po pierwsze bohatera, który wędruje po zaświatach, po drugie narratora, który z perspektywy czasu opowiada historię swojej wędrówki. Poemat podzielony jest na trzy części – Piekło, Czyściec i Raj. Każda część składa się z trzydziestu trzech lub trzydziestu czterech ponumerowanych pieśni. Pieśni pisane są tercyną. Motywacją było pragnienie wskazania ludzkości drogi do odrzucenia występnego życia. Dante poprzez własne doświadczenia życiowe przekonał się, że ludzkość zbłądziła. Chciał odstraszyć ludzi od grzechów wizjami okropnych kar, jakie czekają ich po śmierci w Piekle i zachęcić do cnotliwego życia przez ukazanie wizji Raju jako miejsca wiecznego szczęścia.


Dante Alighieri
(1265-1321), najwybitniejszy poeta włoski i jeden z największych w skali światowej. Czasy współczesne Dantemu są punktem kulminacyjnym trwającej od XI wieku walki cesarstwa z papiestwem. Obywatel Florencji, którą musiał opuścić jako polityczny wygnaniec, choć pełnił tam różne funkcje publiczne. Poglądom i antypatiom politycznym dał wyraz w twórczości, m.in. w swoim największym dziele Boskiej Komedii, ogłoszonym drukiem dopiero w 1472. Wiersze liryczne i okolicznościowe Dantego zebrano po jego śmierci w tomie Canzoniere, a ich część weszła do Nowego życia – pamiętnika poetyckiego, poświęconego głównie miłości do B. Portinari. Znane były także jego pisma w języku łacińskim, np. traktat De vulgari eloquentia (1303-1305) oraz rozprawa De monarchia (1310-1314), postulująca rozdział Kościoła i państwa. Życie osobiste Dantego związane jest z osobą Beatrycze, którą później poeta uwieczni w swojej Komedii. Dante spotkał ją w wieku dziewięciu lat i podobno zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia. Beatrycze zmarła, gdy młodzi mieli lat 25. Po śmierci ukochanej poeta był pogrążony w rozpaczy i zaczął prowadzić życie hulaszcze, szukając pocieszenia w ramionach różnych kobiet. Ostatecznie poeta ożenił się z Gemmą Donati, z którą miał czwórkę dzieci. Najmłodsza z nich miała na imię Antonia i wstąpiła jako dorosła osoba do klasztoru, przybierając imię Beatrycze.