„Wszyscyśmy aktorami na scenie życia” Ignacy Krasicki
Adaptacja sceniczna- przetwarzanie tekstu literackiego (niedramatycznego) na potrzeby teatru.
Alegoreza- zabieg stylistyczny polegający na posługiwaniu się alegorią- upersonifikowanym przedstawieniem pojec abstrakcyjnych; stosowany jest w sztukach plastycznych, a także w teatrze( rozpowszechniony w np. misterium, moralitet, a także w widowiskach barokowych takich jak balety, opery i maski o tematyce biblijnej czy mitologicznej)
Afisz- ogłoszenie o przedstawieniu, koncercie, imprezie sportowej. Zazwyczaj dużego formatu. Ozdobny, zwracający uwagę.
Amfiteatr- w starożytności miejsca dla widzów usytuowane półkoliście na zboczach pagórków. Dziś teatr na 1reżym powietrzy najczęściej wykorzystujący naturalne ukształtowanie terenu (zbocze przeznaczone na widownie)
Animacja- ożywienie, poruszenie, granie lalką, nadanie ruchu właściwego z jej charakterem, który powinien wyrażac intencje granej postaci scenicznej.
Antrakt- przerwa pomiedzy aktami przedstawienia
Antreprener- przedsiębiorca teatralny, kierownik trupy aktorskiej, śpiewaczej, cyrkowej, często właściciel lub dzierżawcza budynku teatralnego.
Balet- utwór seniczno-muzyczny w którym aktorzy (tancerze) wyrażają przebieg akcji za pomocą tańca i mimiki; także zespół zawodowych tancerzy
Benefis- przedstawienie teatralne lub koncert na rzecz jednego aktora (zazwyczaj jubileuszowe)
Bis- powtórzenie jakiegoś punktu programu rozrywkowego, dodatkowo na życzenie publiczności (raczej nie ma to miejsca w klasycznym teatrze, ale w kabarecie)
Charakteryzacja- zmiana wyglądu aktora w celu dopasowania go do roli jaką ma grać
Choreograf- twórca układów tanecznych, autor koncepcji ruchowej baletu
Commedia delly’arte- włoska komedia ludowa grana przez wędrowne trupy aktorskie. Zawierała dużo elementów komizmu, wymagała od aktorów akrobatycznej sprawności. Typowe postaci to Arlekin i Kolombina.
Dubler- zastępca aktora.
Farsa- nieskomplikowana prosta komedia, może być filmowa. Oparta na błahym konflikcie, bogata w nieprawdopodobne sytuacje. Styl gry aktorów jest karykaturalny, a celem farsy jest rozbawienie widzów.
Fiabe- ( z wł. Bajka, opowieśc)- baśń ludowa będąca treściwą inspiracją dla tzw. Fiabesco- baśni z tezą konstruowanych często dla teatru.
Foyer- sala lub korytarz obok Sali widowiskowej przeznaczony na odpoczynek dla widzów lub artystów.
Garderoba- pomieszczenie dla artystów w którym przygotowują się na wyjście na scene.
Inspicjent- pracownik teatru, czuwa nad techniczną stroną przedstawienia- opuszczenie kurtyny, zmiana dekoracji, wejście aktorów na scenę.
Kabaret- teatrzyk o lekkim repertuarze, złożonym ze skeczów, monologów, piosenek.
Klakier- osoba wynajęta do oklaskiwania jakiegoś przedstawienia lub artysty, pobudza widzów do oklasków.
Kreacja- sposób odtworzenia przez aktora jakiejś postaci.
Kuglarze- (także igrce, joukulatorzy, wesołkowie) dawni wędrowni artyści, popularni, popisujący się zręcznością, sztuczkami, improwizacjami aktorskimi, znani od czasów średniowiecza, tworzący grupy o różnorodnym składzie i programie występów.
Kukiełka- inaczej kukła, lalka na patyku. Prowadzona od dołu przez lalkarza ukrytego za parawanem. Poruszana za pomocą drążka na którym jest osadzony tułów lalki, a jej ręce i nogi swobodnie zwisają. Jest najczęściej stosowanym typem lalki w przedstawieniach szopkowych.
Kulisy- elementy dekoracji scenicznej w formie płócien, kotar zamykających po bokach scenę i tworzących przejścia dla artystów.
Kuplet- satyryczna piosenka o aktualnej tematyce społeczno- obyczajowej, zazwyczaj z wyrazistym refrenem. Stały element kabaretów.
Kurtyna- ruchoma zasłona oddzielająca w teatrze scenę od widowni.
Lazzi- (z wł. Żarty, dowcipy)- zabawne scenki mimiczne, oparte o gry sytuacyjne lub słowne, charakterystyczne dla komedii del’arte.
Libretto- tekst słowny scenicznego utworu muzycznego- opery, operetki.
Lalka teatralna- jest to materialne tworzywo postaci scenicznej zastępujące na scenie człowieka. W teatrze lalkowym jako główny aktor.
Loża- miejsce w teatrze dla kilku widzów, znajduje się ponad główną widownią. Przeważnie najlepsze i najdroższe miejsce.
Maska- zasłona na twarz z otworami na oczy. Oddaje charakter postaii odgrywanej przez aktora, stosowana w teatrze starożytnym i w pantominie, teatrach lalkowych.
Mimika- wyrażanie uczuć i myśli za pomocą ruchów mięśni twarzy.
Mirakle- średniowieczny gatunek dramatu religijnego, przedstawiającego wydarzenia z życia jakiegoś świetego w połączeniu ze scenami zycia codziennego.
Misterium- średniowieczny gatunek dramatu religijnego, przedstawiające sceny z Biblii lub z życia świętych, najpopularniejsze były związane ze swietami Bożego Narodzenia i Wielkanocą. Misteria Wielkanocne zwano pasjami, zaś lalkowe misterium na Boze Narodzenie szopką.
Minstrele- (z łac. Minister, sługa)- wykonawcy poezji średniowiecznych truwerów lub trubadurów, deklamujących lub śpiewających z towarzyszeniem instrumentów; pozostawali w służbie tychże poetów- stąd nazwa.
Monodram- przedsttawnienie teatralne odgrywane przez jednego aktora, opiera się na monologu.
Obsada- dobór aktorów do konkretnego przedstawienia.
Odsłona- część spektaklu teatralnego, krótsza od aktu, dłuższa od scneny. Granica między odsłonami jest zmiana dekoracji przy wygaszonych światłach lub spuszczonej kurtynie.
Owacje- głośne, manifestacyjne wyrażanie uznania dla aktorów( okrzyki, brawa).
Pantonimos- ( z gr. Pantomimos, naśladujący wszystko)- forma spokrewniona z mimem; powstała w epoce antyku w Grecji, ale rozpowszechniona w czasach rzymskich. W Rzymie określano tak widowisko odgrywane przez jednego aktora, który potrafił wystąpic w kilku rolach posługując się mimiką, gestem i ruchem.
Piszczykowie- Polska nazwa średniowiecznych muzyków grających na instrumentach dętych.
Prapremiera- pierwsze publiczne przedstawienie utworu scenicznego( utwór nigdy nie był wystawiany)
Recytacja-(deklamacja) publiczne wygłaszanie z pamięci tekstu literackiego.
Rekwizyt- przedmiot potrzebny w przedstawieniu teatralnym.
Repertuar- zestaw sztuk wystawianych przez konkretny teatr w sezonie teatralnym lub zestaw ról wykonywanych przez jednego aktora.
Scena- 1. Fragment akcji dramatu; 2. Podwyższenie stojące jako miejsce gry aktorów.
Scenografia- opracowanie oprawy plastycznej do sztuki scenicznej( dekoracje kostiumy, rekwizyty).
Skecz- krótka humorystyczna scenka, stały element przedstawień kabaretowych.
Sufler- osoba podpowiedająca aktorom tekst w czasie przedstawienia, ukryta przed widzami.
Teatrum mundi- teatr małych, płaskich figurek, które przesuwają się w pasie transmisyjnym lub szynach. Stosowany w kościołach, żłobkach na Boże Narodzenie.
Tyrada- dłuższa wypowiedz aktora, najczęściej w podniosłym stylu.
Waganci- dawni wędrowcy, śpiewacy, muzycy, rekrutujący się spośród żaków lub klerów w XVI wiecznej Polsce zwani rybałtami( Rybałci w czasach średniowiecza- wykonawcy śpiewów kościelnych i pieśni religijnych). Tworzący i wykonujący piosenki świeckie, zwykle żartobliwe, często komentujące aktualne wydarzenia ze śpiewem łączono czasem popisy akrobatyczne.
Widowisko teatralne- przedstawienie sceniczne odgrywane przez aktorów wobec specjalnie na tę okazję zgromadzonej publiczności.
Kosiński Dariusz, Wypych- Gawrońska Anna, Staniej Anna, Marszałek Agnieszka, Sugiera Małgorzata, Leśnierowska Joanna, „Słownik wiedzy o teatrze” , Bielsko- Biała 2005.
„Świat jest teatrem,
Aktorami ludzie,
Którzy kolejno wchodzą i znikają,
Każdy tam aktor niejedną gra rolę.”
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz